تحصیل پزشکی در بلژیک
کشور بلژیک از کشورهای بنیان گذار اتحادیه ی اروپاست که از شمال با هلند از جنوب با فرانسه و از شرق با آلمان هم جوار است. این کشور ازجهت استانداردهای زندگی در رتبه ی بالایی قرار دارد و تحصیل پزشکی در بلژیک گزینه ی بسیار خوبی برای مهاجرین می باشد. زبان مردم بلژیک در شمال کشور هلندی، در جنوب کشور فرانسوی و در شرق آلمانی است. از نظر اقتصادی در واقع از مهمترین مناطق صنعتی جهان است و تقریبا سه چهارم تجارت بلژیک با کشورهای دیگر اتحادیه ی اروپاست و باید به این نکته توجه کرد که نرخ بیکاری در این کشور پایین و در حدود 8 درصد است. کیفیت بالای زندگی شهری و همچنین وجود دانشگاه های معتبر باعث شده همه ساله تعداد زیادی از افراد خواهان تحصیل پزشکی در بلژیک باشند
تحصیل پزشکی در بلژیک نسبت به تحصیل در سوئیس، نروژ یا انگلستان به هزینه کمتری نیاز دارد. این در حالی است که بورسیههای تحصیلی بلژیک بسیار متنوع هستند و رشتههای پزشکی را نیز پوشش میدهند. همچنین مدارک اعطایی دانشگاههای بلژیک از اعتبار جهانی بسیار بالایی برخوردار هستند و با اخذ مدرک از دانشگاههای این کشور میتوانید در بهترین کشورهای جهان مثل کشورهای حوزه شینگن به کار و زندگی بپردازید. تنوع زبان آموزش یکی دیگر از مزیتهای تحصیل پزشکی در این کشور است. شما میتوانید با هر کدام از مدارک زبان فرانسوی، هلندی یا انگلیسی برای اپلای و اخذ پذیرش تحصیلی رشته پزشکی در بلژیک اقدام کنید. ما در این مطلب به کلیه شرایط، مدارک و مراحل تحصیل پزشکی در بلژیک پرداختهایم.
مزایای تحصیل پزشکی در بلژیک
امکان اخذ بورسیه تحصیلی در این کشور
امکان تحصیل در کشوری با کیفیت بالای زندگی
امکان تحصیل به زبان انگلیسی و همچنین امکان یادگیری زبان های فرانسه، هلندی و آلمانی
اعتبار جهانی دانشگاه های بلژیک
تحصیل در رشته ی پزشکی با هزینه ی کم
امکان کار به صورت به صورت نیمه وقت در حین تحصیل پزشکی در بلژیک
چالش های احتمالی تحصیل پزشکی در بلژیک
زبان آموزش: بیشتر برنامههای پزشکی به زبان هلندی یا فرانسوی هستند؛ بنابراین باید پیش از اپلای، به سطح B2 در زبان مقصد برسید.
سختی آزمون ورودی: آزمون ورودی پزشکی بلژیک رقابتی و دشوار است. قبولی نیاز به آمادگی علمی بالا و تمرین فراوان دارد.
رقابت بالا و ظرفیت محدود: پذیرش در رشتههای پزشکی بسیار محدود است و معمولاً اولویت با دانشجویان بلژیکی و اروپایی است.
فرآیند اپلای پیچیدهتر نسبت به دیگر کشورها: چون سیستم تحصیل پزشکی در بلژیک خاص است و مستقیماً از لیسانس شروع میشود، مسیر اپلای با کشورهایی مثل آلمان یا کانادا متفاوت است.
هزینههای زندگی: هرچند شهریه پایین است، اما هزینه زندگی در شهرهایی مثل بروکسل یا لوون میتواند نسبتاً بالا باشد (بین ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ یورو در ماه).
شرایط ورود به رشته پزشکی در بلژیک برای دانشجویان غیراروپایی
ورود به رشته پزشکی در بلژیک، چه در سیستم فرانسویزبان و چه در هلندیزبان، برای دانشجویان بینالمللی از جمله ایرانیها ممکن است؛ اما با شروط سختگیرانهای همراه است. شما باید هم از نظر علمی آماده باشید، هم از نظر زبان، و هم مراحل رسمی ارزیابی مدارک و آزمون ورودی را پشت سر بگذارید.
داشتن مدرک دیپلم ۱۲ ساله
مدرک دیپلم ایران باید توسط Équivalences (برای جامعه فرانسویزبان) یا NARIC-Vlaanderen (برای جامعه فلاندری) ارزیابی و معادلسازی شود. در برخی موارد دانشگاه مقصد نیز تصمیمگیرنده است.
ارائه مدرک زبان معتبر
برای سیستم فرانسویزبان مدرک زبان فرانسوی (DELF B2 یا بالاتر) و برای سیستم هلندیزبان مدرک زبان هلندی (NT2 یا معادل آن در سطح B2–C1) لازم است. بدون ارائه مدرک زبان، حتی اجازه شرکت در آزمون ورودی را نخواهید داشت.
قبولی در آزمون ورودی پزشکی
آزمونی سراسری که معمولاً در تابستان برگزار میشود و رقابت بسیار بالایی دارد. جزئیات کامل این آزمون را در بخش بعدی بررسی خواهیم کرد.
سن مناسب و نداشتن فاصله تحصیلی زیاد
گرچه قانوناً محدودیت سنی وجود ندارد، اما در عمل، دانشگاهها متقاضیانی با فاصله تحصیلی کمتر از ۵ سال را ترجیح میدهند.
وضعیت اقامت و تابعیت
دانشجویان غیراروپایی میتوانند در صورت قبولی، ویزای تحصیلی بلندمدت بلژیک دریافت کنند، اما باید تمکن مالی کافی و پوشش بیمه درمانی داشته باشند.
آزمون ورودی رشته پزشکی در بلژیک
بر اساس مصوبه مطالعات علوم پزشکی و دندانپزشکی بلژیک که در ۲۹ مارس ۲۰۱۷ اعلام شد ثبت نام در رشتههای علوم پزشکی و دندانپزشکی در کشور بلژیک مشروط به قبولی در آزمون ورودی است. این آزمون توسط آکادمی تحقیقات و آموزش عالی (ARES) برگزار میشود. آزمون پزشکی یک آزمون کتبی تحت عنوان آزمون فدراسیون والونیا-بروکسل (wallonia-brussels federation exam) است و شامل دو بخش زیر میشود.
بخش اول آزمون به هدف شناخت و درک موضوعات علمی برگزار میشود و شامل ارزیابی دروس زیر میشود.
زیست شناسی
علم شیمی
فیزیک
ریاضیات
بخش دوم آزمون به هدف ارزیابی ارتباط و تحلیل انتقادی اطلاعات انجام میشود و شامل موارد زیر میشود.
ارزیابی توانایی استدلال، تحلیل، ادغام، ترکیب، نقد و مفهوم سازی
ارزیابی توانایی برقراری ارتباط و درک تعارض یا موقعیت های بالقوه متعارض
ارزیابی توانایی درک اخلاقی تصمیمات و پیامدهای آن برای افراد و جامعه
ارزیابی توانایی نشان دادن همدلی، شفقت، انصاف و احترام
ساختار تحصیل پزشکی در بلژیک
تحصیل پزشکی در بلژیک از ساختار سهمرحلهای پیروی میکند که مشابه ساختار بولونیا در دیگر کشورهای اروپایی است. این مراحل شامل لیسانس، فوقلیسانس و سپس دوره تخصص هستند. با این حال، تفاوتهایی در روش پذیرش، محتوای درسی و مراحل عملی نسبت به کشورهای مانند آلمان یا فرانسه وجود دارد.
مرحله اول: دوره کارشناسی (Bachelor in Medicine)
مدت زمان: ۳ سال
زبان آموزش: فرانسوی یا هلندی (بسته به دانشگاه)
محتوای آموزشی: دروس نظری پایه مانند زیستشناسی، شیمی، آناتومی، فیزیولوژی، اخلاق پزشکی و اپیدمیولوژی.
نکته مهم: بعد از اتمام این مرحله، مدرک پزشک عمومی دریافت نمیکنید.
مرحله دوم: دوره کارشناسی ارشد (Master in Medicine)
مدت زمان: ۳ سال دیگر
تمرکز بر آموزشهای بالینی و بیمارستانی
دانشجویان در این مرحله باید دروس پیشرفتهتری مانند پاتولوژی، جراحی، روانپزشکی و کارورزیهای بالینی را بگذرانند.
در پایان این مرحله، فارغالتحصیل بهعنوان یک پزشک عمومی شناخته میشود.
مرحله سوم: تخصص پزشکی (Specialization)
مدت زمان: ۳ تا ۶ سال (بسته به تخصص)
شامل کار تماموقت در بیمارستانهای دانشگاهی تحت عنوان “رزیدنت”
پذیرش تحصیلی بلژیک در این مرحله رقابتیست و معمولاً برای دانشجویان غیراروپایی سختتر است، مگر اینکه اقامت بلندمدت یا تابعیت بلژیک را داشته باشید.
در مجموع، برای تبدیل شدن به یک پزشک متخصص در بلژیک، باید حدود ۹ تا ۱۲ سال زمان در نظر بگیرید. اما برای افرادی که فقط قصد دارند مدرک پزشکی عمومی بگیرند، دورهی ۶ ساله (۳+۳) کفایت میکند.
مدارک لازم برای اپلای پزشکی در بلژیک
برای اپلای به رشته پزشکی (یا دندانپزشکی) در دانشگاههای بلژیک، باید مجموعهای از مدارک تحصیلی، زبانی و شخصی را آماده و مطابق با استاندارد دانشگاه هدف ارسال کنید. معمولاً دانشگاهها از طریق پورتال آنلاین یا پست رسمی مدارک را دریافت میکنند.
مدارک تحصیلی رسمی
مدرک دیپلم (و در صورت وجود، پیشدانشگاهی یا معادل آن)
ترجمه رسمی مدارک به زبان انگلیسی، فرانسوی یا هلندی بسته به زبان دانشگاه
گواهی ریزنمرات (Transcript) با نمرات دقیق دروس زیست، شیمی، فیزیک و ریاضی
مدرک زبان معتبر
برای دانشگاههای فرانسویزبان: B2 زبان فرانسه (مثل DELF)
برای دانشگاههای هلندیزبان: B2 زبان هلندی (مثل NT2-II)
برخی دانشگاهها نیز آزمون زبان داخلی دارند یا دوره زبان پیش از شروع سال اول ارائه میدهند
کپی پاسپورت یا کارت شناسایی معتبر
انگیزهنامه (Motivation Letter): توضیح دلایل انتخاب رشته پزشکی، علاقه شخصی، آینده شغلی و دلایل انتخاب بلژیک
رزومه تحصیلی (CV): بهویژه برای کسانی که فاصله تحصیلی دارند یا تجربیات داوطلبانه/پزشکی دارند
مدارک شرکت در آزمون ورودی پزشکی بلژیک: در صورت موفقیت در آزمون، گواهی قبولی الزامیست. در غیر این صورت، ثبتنام برای آزمون ورودی باید اثبات شود
توصیهنامه تحصیلی (در برخی دانشگاهها اختیاری)
پرداخت اپلیکیشن فی (Application Fee): معمولاً بین ۵۰ تا ۱۰۰ یورو بسته به دانشگاه
مراحل اپلای برای رشته پزشکی در بلژیک
انتخاب دانشگاه و بررسی شرایط پذیرش
ابتدا باید دانشگاههایی که رشته پزشکی یا دندانپزشکی ارائه میدهند را پیدا کنید.
آمادگی برای آزمون ورودی پزشکی بلژیک
برای ورود به رشته پزشکی و دندانپزشکی، قبولی در آزمون ورودی دولتی بلژیک الزامیست. این آزمون یک بار در سال به زبان هلندی یا فرانسوی برگزار میشود و شامل دو بخش است:
دانش علمی (زیستشناسی، شیمی، فیزیک و ریاضی)
بینش اجتماعی و مهارتهای ارتباطی
توجه: برای ورود به دانشگاههای منطقه فلاندری (مثل KU Leuven)، آزمون به زبان هلندی است. در منطقه فرانسویزبان (مثل UCLouvain)، آزمون به زبان فرانسوی برگزار میشود.
آمادهسازی و ارسال مدارک
برای اپلای، باید مدارک زیر را از طریق پلتفرم دانشگاه یا سامانه ثبتنام آنلاین ارسال کنید:
قبولی در آزمون و دریافت نامه پذیرش
پس از قبولی در آزمون، اگر مدارک شما کامل و شرایط پذیرش را داشته باشید، نامه پذیرش رسمی برایتان صادر میشود.
درخواست ویزای دانشجویی بلژیک
پس از دریافت پذیرش، باید برای ویزای اقامت بلندمدت تحصیلی بلژیک اقدام کنید.
ثبتنام نهایی و آغاز تحصیل
با ویزای تاییدشده، وارد بلژیک شده و در دانشگاه ثبتنام نهایی میکنید. سال تحصیلی در بلژیک معمولاً از سپتامبر آغاز میشود.
شرایط زبان برای تحصیل پزشکی در بلژیک
برای تحصیل پزشکی در بلژیک، زبان یکی از اصلیترین شروط ورود است. زیرا تمامی دروس در مقطع پزشکی عمومی، به زبان رسمی دانشگاه مقصد (فرانسوی یا هلندی) ارائه میشوند. بدون تسلط کامل به زبان، امکان شرکت در کلاسها، گذراندن آزمون ورودی و حتی تعامل در محیط بالینی وجود ندارد.
شرایط برای دانشگاه های فرانسوی زبان
زبان آموزشی: فرانسوی
مدرک زبان موردنیاز: DELF B2 یا DALF C1 (ترجیحاً C1) و یا مدرکی معادل آن که تسلط کامل زبانی را اثبات کند
آزمون ورودی: به زبان فرانسوی برگزار میشود
دانشگاههای مهم: UCLouvain، Université de Liège، Université Libre de Bruxelles
شرایط برای دانشگاه های هلندی زبان:
زبان آموزشی: هلندی
مدرک زبان موردنیاز: NT2-II (Nederlands als tweede taal, niveau II) و یا Staatsexamen Nederlands als tweede taal سطح B2 یا بالاتر
آزمون ورودی: فقط به زبان هلندی است
دانشگاههای مهم: KU Leuven، University of Antwerp، Ghent University
آیا امکان شرکت در دوره های زبان در بلژیک وجود دارد؟
بله. برخی دانشگاهها و موسسات معتبر در بلژیک، دورههای زبان فرانسه یا هلندی برای دانشجویان بینالمللی برگزار میکنند. اما باید توجه داشت که:
شرکت در این دورهها، جایگزین مدرک رسمی زبان برای ورود به پزشکی نیست. این دورهها بیشتر برای آمادگی زبان عمومی و آکادمیک هستند و شرکت در آزمون ورودی پزشکی همچنان نیاز به مدرک معتبر دارد. گذراندن دوره زبان معمولاً 6 ماه تا 1 سال زمان میبرد.
آیا امکان تحصیل پزشکی در بلژیک به زبان انگلیسی وجود دارد؟
خیر، در حال حاضر هیچ برنامه پزشکی در مقطع کارشناسی در دانشگاههای بلژیک به زبان انگلیسی ارائه نمیشود. برنامههای پزشکی در بلژیک، هم در سیستم فرانسویزبان و هم هلندیزبان، فقط به زبان رسمی همان منطقه برگزار میشوند.
هزینه ها و بورسیه های تحصیلی پزشکی در بلژیک
هزینههای تحصیل در بلژیک برای دانشجویان خارج از اتحادیه اروپا (مانند دانشجویان ایرانی) به مراتب بیشتر از دانشجویان کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.
بورسیهها رقابتی هستند و عمدتاً برای دانشجویان با پیشرفت تحصیلی عالی و نیاز مالی ارائه میشوند.
هزینههای زندگی در بلژیک نسبت به کشورهای اروپای غربی متوسط است، اما بستگی به شهر و محل اقامت دانشجو دارد.
جدول هزینهها و بورسیههای تحصیلی پزشکی در بلژیک برای دانشجویان بینالمللی (از جمله ایرانیان):
هزینه های تحصیل پزشکی در بلژیک
هزینه های زندگی در بلژیک
بورسیه های تحصیلی در بلژیک
اعتبار و معادلسازی مدرک پزشکی بلژیک در ایران
مدارک پزشکی صادرشده از دانشگاههای بلژیک از اعتبار بالایی در سطح بینالمللی برخوردارند، بهویژه اگر دانشگاه موردنظر در لیست وزارت بهداشت ایران باشد.
شرایط معادلسازی مدرک در ایران
وزارت بهداشت ایران لیستی از دانشگاههای معتبر خارجی منتشر کرده است که مدرک آنها قابل ارزشیابی و معادلسازی است. بسیاری از دانشگاههای پزشکی بلژیک مانند KU Leuven، Universiteit Gent و UCLouvain در این لیست هستند.
برای معادلسازی، دانشآموخته باید:
در آزمون جامع علوم پایه یا پیشکارورزی شرکت کند.
برخی واحدهای تکمیلی یا دورههای انطباقی را در ایران بگذراند.
زبان فارسی و مقررات بهداشتی ایران را در سطح مطلوب بلد باشد.
تأییدیه اصل بودن مدرک از وزارت آموزش بلژیک و سفارت ایران در بلژیک دریافت کند.
مدارک صادره از دانشگاههای غیرمعتبر (در لیست وزارت بهداشت ایران نباشند) معادلسازی نمیشوند.
اعتبار جهانی مدرک پزشکی بلژیک
مدرک پزشکی بلژیک مورد تأیید کشورهای زیادی در جهان است، زیرا سیستم آموزش پزشکی این کشور تحت نظارت اتحادیه اروپا (EU) است.
فارغالتحصیلان بلژیکی در بسیاری از کشورها از جمله فرانسه، آلمان، هلند، کانادا و استرالیا امکان ورود به بازار کار را دارند، البته به شرط گذراندن آزمونهای معادلسازی مربوطه مثل USMLE (برای آمریکا) یا MCCQE (برای کانادا).
اقامت پس از اتمام تحصیل پزشکی در بلژیک
در بلژیک معمولا سه نوع پزشک تحت عناوین پزشک متخصص، پزشک عمومی و پزشک شاغل در بخش غیر درمانی وجود دارد. درآمد ماهانه پزشک در بلژیک ۳,۸۸۱ یورو در ماه است. برای کار در بلژیک به عنوان پزشک باید پس از اتمام تحصیلات شغل پیدا کنید و موفق به اخذ مجوز کار و اقامت بلژیک شوید. باید در نظر داشته باشید که هنگام درخواست کار به عنوان پزشک در بلژیک با رقابت زیادی روبرو خواهید شد. به عبارت دیگر، شما با افراد محلی و شهروندان اتحادیه اروپا رقابت میکنید بنابراین میزان تسلط شما به زبان محلی تا حد زیادی شانس اخذ شغل را افزایش یا کاهش میدهد. مهمترین شرایط کار به عنوان پزشک در بلژیک به شرح زیر است:
مدرک تحصیلات تکمیلی از یک دانشگاه معتبر
دانش و مهارت در زمینه پزشکی
سطح خوبی از مهارتهای زبان هلندی یا فرانسوی
ویزای اقامت و اجازه کار
مسیر شغلی بعد از تحصیل پزشکی در بلژیک
گزینههای شغلی و اقامتی شامل:
ادامه تخصص در بلژیک یا اروپا
دانشجویان بینالمللی در صورت تسلط کافی به زبان، میتوانند وارد دورههای تخصصی شوند.
درخواست اقامت دائم بلژیک
پس از چند سال زندگی و کار قانونی در بلژیک، امکان دریافت اقامت دائم و حتی شهروندی وجود دارد.
ورود به بازار کار جهانی
پس از معادلسازی مدرک در کشورهای هدف، میتوانند بهعنوان پزشک مشغول به کار شوند.
بازگشت به ایران و اشتغال در نظام سلامت
به شرط معادلسازی موفق، میتوانند در بیمارستانهای دولتی یا خصوصی ایران مشغول شوند.
فرصت شغلی بعد از تحصیل پزشکی در بلژیک
تحصیل پزشکی در بلژیک میتواند زمینهساز فرصتهای شغلی متنوعی در حوزههای مختلف پزشکی و بهداشت شود. پس از اتمام دوره تحصیل، دانشجویان بینالمللی با گزینههای شغلی زیادی روبرو هستند، اما شرایط و مجوزهای خاصی برای کار و اقامت پس از تحصیل وجود دارد.
۱. مجوز کار پس از تحصیل (Post-Study Work Visa)
دانشجویان بینالمللی پس از اتمام تحصیل میتوانند از طریق ویزای جستجوی کار در بلژیک بمانند و به دنبال شغل بگردند:
ویزای جستجوی کار (Orientation Year Visa): به دانشجویان اجازه میدهد تا به مدت یک سال پس از پایان تحصیلات خود در بلژیک بمانند و به دنبال فرصتهای شغلی باشند.
پس از پیدا کردن شغل، دانشجویان میتوانند برای مجوز کار و اقامت دائم اقدام کنند.
۲. موقعیتهای شغلی پزشکی
پس از فارغالتحصیلی در رشته پزشکی، فارغالتحصیلان میتوانند در موقعیتهای مختلف کاری فعالیت کنند:
پزشک عمومی: یکی از رایجترین مشاغل برای فارغالتحصیلان پزشکی. پزشکان عمومی میتوانند در مراکز درمانی و کلینیکها فعالیت کنند.
پزشک متخصص: پس از گذراندن دوره تخصصی، امکان اشتغال در بخشهای تخصصی مثل قلب، مغز و اعصاب، جراحی، کودکان و غیره وجود دارد.
محقق و پژوهشگر: بسیاری از فارغالتحصیلان پزشکی ممکن است به حوزههای تحقیقاتی جذب شوند، بهویژه در دانشگاهها و مؤسسات تحقیقاتی.
مدیریت بیمارستانها و مراکز درمانی: برخی فارغالتحصیلان به مدیریت و اداره مراکز بهداشتی و درمانی میپردازند.
۳. شرایط لازم برای کار پزشکی
برای اینکه دانشجویان بینالمللی بتوانند به عنوان پزشک در بلژیک فعالیت کنند، باید شرایط زیر را برآورده کنند:
مجوز پزشکی (Accreditation): پس از فارغالتحصیلی، دانشجویان باید مجوز پزشکی بلژیک را دریافت کنند. این شامل تأیید مدارک تحصیلی، آزمونهای پزشکی و گواهیهای زبانی است.
مدرک زبان: بسته به منطقهای که فارغالتحصیل قصد کار دارد (هلندیزبان یا فرانسویزبان)، دانشجویان باید مدرک زبان مربوط به آن منطقه را داشته باشند.
تجربه کاری (Internship): فارغالتحصیلان پزشکی معمولاً باید یک دوره کارآموزی پزشکی (Residency) را بگذرانند که بسته به تخصص، مدت زمان آن متفاوت است.
۴. درآمد و حقوق پزشکان در بلژیک
پزشکان عمومی: میانگین درآمد سالانه پزشکان عمومی در بلژیک حدود ۶۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ یورو است.
پزشکان متخصص: متخصصان پزشکی بسته به تخصص و تجربه میتوانند تا ۱۵۰,۰۰۰ یورو یا بیشتر در سال درآمد داشته باشند.
۵. اقامت دائم و تابعیت
پس از چند سال کار در بلژیک، پزشکان میتوانند برای اقامت دائم و در نهایت تابعیت بلژیک درخواست دهند:
معمولاً پس از ۵ سال اقامت قانونی و کار در بلژیک، میتوان برای اقامت دائم اقدام کرد.
پس از دریافت اقامت دائم، پزشکان امکان درخواست تابعیت بلژیکی را خواهند داشت.