بیماری پارکینسون چیست؟

بیماری پارکینسون چیست؟
پارکینسون بیماری عصبی مزمنی است که بر اساس کاهش تولید دوپامین در مغز رخ می‌دهد. این بیماری باعث اختلال در حرکت و کنترل عضلات می‌شود و تاثیرات جدی روی کیفیت زندگی فرد دارد. از جمله روش های درمان پارکینسون می‌توان به مصرف داروها اشاره کرد که به منظور افزایش سطح دوپامین در مغز و کنترل علائم ناخواسته استفاده می‌شوند. درمان فیزیوتراپی و تمرینات حرکتی نیز بهبود قابل توجهی در علائم پارکینسون ایجاد می‌کند. در برخی موارد، جراحی نیز برای کنترل علائم پیشرفته‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر خودتان یا یکی از عزیزانتان دچار پارکینسون هستید، حتما برای درمان با متخصص مغز و اعصاب مشورت کنید. ممکن است پزشک شما را به دکتر فیزیوتراپی هم ارجاع دهد.

علائم و نشانه های بیماری پارکینسون
علائم و نشانه های بیماری پارکینسون برای هر کسی می تواند متفاوت باشد. علائم اولیه ممکن است خفیف و غیر قابل توجه باشد. علائم اغلب از یک طرف بدن شروع می شود و معمولاً حتی بعد از ایجاد علائم در هر دو طرف، در سمت اول شدیدتر خواهد بود.
علائم و نشانه های پارکینسون ممکن است شامل موارد زیر باشد:
    لرزش. لرزش معمولاً از یک اندام شروع می شود که اغلب دست یا انگشتان دست است. ممكن است فرد انگشت شست و سبابه را به هم بمالد كه به آن لرزش پیل رولینگ گفته می شود. ممکن است لرزش در هنگام استراحت وجود داشته باشد.
    حرکت آهسته (برادی کینزی). ممکن است با گذشت زمان بیماری پارکینسون حرکت را کند کرده و کارهای ساده را دشوار و وقت گیر کند. قدم های فرد هنگام راه رفتن کوتاه تر می شود. بلند شدن از صندلی دشوار می شود.  فرد هنگام راه رفتن پاهای خود را روی زمین می کشد .
    سفتی عضلات. سفتی عضلات می تواند در هر قسمت از بدن رخ دهد. عضلات سخت می تواند دردناک باشد و دامنه حرکت را محدود کند.
    اختلال در قامت و تعادل. فرد می تواند قامت خمیده پیدا کند یا ممکن است دچار مشکل تعادل شود.
    از دست دادن حرکات اتوماتیک. ممکن است توانایی انجام حرکات ناخودآگاه از جمله چشمک زدن، لبخند زدن یا حرکت دست ها هنگام راه رفتن کاهش پیدا کند.
    تغییرات تکلم. تکلم ممکن است آرام، سریع، مبهم یا با تردید باشد و بیشتر حالت یکنواخت و بدون بالا و پایین های معمول را داشته باشد.
    تغییرات نوشتار. نوشتن می تواند دشوار شود و دست خط فرد کوچک به نظر برسد.

علل به وجود آمدن بیماری پارکینسون
دلیل به وجود آمدن این عارضه و معیوب شدن سلول‌­ها، به طور دقیق مشخص نشده است. اما بیشتر متخصصین این حوزه تصور می­‌کنند که این بیماری در اثر برخی عوامل ژنتیکی و محیطی امکان بروز پیدا می­‌کند. محققان در حال حاضر در حال انجام مطالعات برای اثبات علمی علت­‌های احتمالی این بیماری مانند بالا رفتن سن و برخی سموم موجود در محیط زندگی هستند. ما در این بخش به بررسی برخی احتمالات می­‌پردازیم.
دلیل اصلی از بین رفتن سلول­‌های عصبی تولیدکننده­‌ی دوپامین در این میان یک سوال اساسی می‌­باشد. هنوز مشخص نشده است که از بین رفتن سلول­‌های عصبی در رابطه با ایجاد این بیماری به چه صورت انجام می­‌پذیرد. اما همان­‌گونه که ذکر شد ترکیبی از عوامل محیطی و تغییرات ژنتیکی می­‌توانند سبب بروز بیماری شوند.
در اولین مرحله به نظر می­‌رسد وجود یک ژن غیر طبیعی در ژنوم افراد موجب بروز بیماری پارکینسون شود. البته لازم به ذکر است که همان­‌گونه که در پیش از این اشاره کردیم مستندات کافی برای اثبات ارثی بودن این بیماری به دست نیامده است.
اغلب مواقع درصد کمی از افراد مبتلا به این بیماری، عارضه را از والدین و یا اقوام درجه یک خود به ارث می­‌برند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که افراد با سنین پایین­‌تر که به این بیماری مبتلا می­‌شوند با احتمال بیشتری بیماری با جنبه­‌ی ارثی را دارا هستند. در برخی مواقع نیز بعضی افراد دچار علائمی مشابه پارکینسون می­‌شوند، که با انجام آزمایشات مشخص می­‌شود بیماری دیگری می­‌باشد.
در کل می­‌توان بیان کرد که عوامل ژنتیکی خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش می‌­دهند. اما در این میان برخی افراد  نسبت به این بیماری حساس­تر هستند و علائم بیشتری بروز می‌­دهند، که علت آن همچنان مجهول می­‌باشد. انتقال ژن­‌های معیوب توسط والدین به فرزندان نیز می­‌تواند از دیگر دلایل بروز این بیماری باشد. اگرچه به ارث رسیدن پارکینسون در یک خانواده از این طریق بسیار نادر است.
همان گونه که اشاره کردیم محققان بر این باورند که عوامل محیطی نیز بر این بیماری اثرگذار است. عواملی مانند علف کش ‌ها در کشاورزی و سموم دفع آفات، آلودگی­‌های هوا که در اثر ترافیک و یا عوامل صنعتی به وجود می­‌آیند، می‌­توانند اثر افزایشی بر ابتلا به پارکینسون داشته باشند.
علاوه بر موارد ذکر شده موارد نادری نیز وجود دارند که سبب ایجاد انواع خاصی از پارکینسونیسم می­‌شود. پارکینسونیسم یک اصطلاح برای توصیف علائمی مانند لرزش، کندی حرکت و سفتی عضلات در افراد می‌­باشد. پارکینسون را نیز می‌­توان به عنوان شایع­‌ترین نوع پارکینسونیسم نام برد. در اینجا در ادامه به انواع نادر دیگر با علل خاصی که  سبب ایجاد آن می­‌شود، اشاره می­‌کنیم.
اولین مورد پارکینسونیسم ناشی از دارو می‌­باشد. در این موارد علائم پارکینسونیسم بعد از مصرف برخی داروها ایجاد می­‌شوند. داروهای ضد روان‌پریشی یکی از مهم­ترین داروها در ایجاد این علائم می­‌شود. این علائم معمولا پس از قطع مصرف دارو رخ می­‌دهد.
موارد بعدی برخی اختلالات پیشرونده در مغز می‌­باشند. از این موارد می­توان پیشرفت آتروفی پیشرونده سیستم­‌های متعدد، فلج پیشرونده هسته­‌ای و کورتیکوبازال دژنراسیون یا همان CBD که یک بیماری نادر، تخریب کننده سیستم­ اعصاب مرکزی و پیشرونده می‌­باشد، می­‌توان نام برد.
بیماری­‌های عروق مغزی که در اصل می‌­توان گفت سکته­‌های کوچکی که سبب مرگ در چندین بخش مختلف از مغز فرد می­‌شوند، نیز از دیگر موارد نادر ابتلا به پارکینسونیسم می­‌باشد.

عوارض بیماری پارکینسون
بیماری پارکینسون اغلب مشکلاتی به همراه دارد که قابل درمان هستند، از جمله:
    مشکلات تفکر. ممکن است فرد مشکلات شناختی (دمانس یا زوال عقل) و مشکلات تفکر را تجربه کند. این موارد معمولاً در مراحل بعدی بیماری پارکینسون اتفاق می افتد.  این مشکلات شناختی چندان به داروها پاسخگو نیستند.
    افسردگی و تغییرات عاطفی. ممکن است گاهی اوقات فرد در مراحل اولیه دچار افسردگی شود. درمان افسردگی می تواند توانایی مقابله با سایر چالش های بیماری پارکینسون را آسان تر کند. همچنین ممکن است تغییرات عاطفی دیگری مانند ترس،  اضطراب یا از بین رفتن انگیزه را تجربه کند.  پزشکان ممکن است برای درمان این علائم داروهایی را تجویز کنند.
   مشکلات بلع. با پیشرفت بیماری ممکن است بلع بیمار دچار مشکل شود. بزاق به دلیل کند شدن بلع در دهان جمع می  شود و منجر به سرازیری آب دهان می شود.
    مشکلات جویدن و خوردن. آخرین مرحله بیماری پارکینسون بر عضلات دهان تأثیر می گذارد و جویدن را مشکل می کند. این مسئله می تواند منجر به خفگی وسوء تغذیه شود.
    اختلالات خواب. مبتلایان به پارکینسون اغلب دارای مشکلات خواب هستند، از جمله بیدار شدن مکرر در طول شب، بیدار شدن زود هنگام یا خوابیدن در طول روز.
همچنین ممکن است افراد اختلال عملکرد خواب با حرکت سریع چشم را تجربه کنند که همراه با انجام دادن فعالیت هایی در خواب است.  داروها ممکن است به رفع مشکلات خواب کمک کنند.
    مشکلات مثانه. بیماری پارکینسون ممکن است باعث ایجاد مشکلات مثانه از جمله عدم توانایی در کنترل ادرار یا مشکل در ادرار کردن شود.
    یبوست. بسیاری از مبتلایان به پارکینسون دچار یبوست می شوند که عمدتا به دلیل کندترشدن حرکات دستگاه گوارش است.
بیمار همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کند:
    تغییرات فشار خون. ممکن است هنگام ایستادن به دلیل افت ناگهانی فشار خون (افت فشار ارتوستاتیک) احساس سرگیجه یا سبک سری کند.
    اختلال عملکرد بویایی. ممکن است در شناسایی بوها یا تفاوت بین بوها مشکل داشته باشد.
    خستگی. بسیاری از مبتلایان به پارکینسون انرژی خود را از دست می دهند و خیلی زود احساس خستگی می کنند، به خصوص در اواخر روز. علت آن همیشه مشخص نیست.
    درد. برخی از مبتلایان به پارکینسون درد را تجربه می کنند، چه در نواحی مشخصی از بدن و چه در کل بدنشان.
    اختلال عملکرد جنسی. برخی از افراد مبتلا به پارکینسون متوجه کاهش میل یا عملکرد جنسی خود می شوند.

تشخیص بیماری پارکینسون
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون وجود ندارد.  پزشکی که در زمینه بیماری های سیستم عصبی (متخصص مغز و اعصاب) آموزش دیده است، بیماری پارکینسون را بر اساس تاریخچه پزشکی، بررسی علائم و نشانه های شما و معاینه بالینی و عصبی تشخیص می دهد.  پزشک ممکن است اسکن SPECT (توموگرافی کامپیوتری تک فوتونی) را که به آن اسکن انتقال دهنده دوپامین (DAT) می گویند، پیشنهاد کند.  اگرچه این می تواند به تایید تشخیص کمک کند، اما علائم و معاینه عصبی در نهایت تشخیص صحیح را تعیین می کنند.  بیشتر افراد به اسکن DAT احتیاج ندارند.
پزشک ممکن است آزمایش هایی، مانند آزمایش خون را درخواست کند تا تشخیص های دیگری که ممکن است باعث علائم شما شود را رد کند.
روش های تصویربرداری مانند MRI ، CT ، سونوگرافی مغز و PETاسکن همچنین ممکن است برای کمک به رد سایر اختلالات استفاده شود.  روش های تصویربرداری به طور اختصاصی برای تشخیص بیماری پارکینسون مفید نیستند.
علاوه بر معاینه پزشک مغز و اعصاب ممکن است یک داروی بیماری پارکینسون مثل کاربیدوپا-لوودوپا به شما بدهد.  برای بروز اثر دارو باید دوز کافی آن تجویز شود، زیرا دوزهای پایین برای یک یا دو روز قابل اعتماد نیستند.  بهبود قابل توجه با این دارو اغلب تشخیص بیماری پارکینسون را تأیید می کند.
گاهی اوقات برای تشخیص بیماری پارکینسون زمان لازم است.  پزشکان ممکن است برای ارزیابی وضعیت و علائم شما در طول زمان و تشخیص بیماری پارکینسون قرار ملاقات های منظم با متخصصان مغز و اعصاب آموزش دیده در اختلالات حرکتی را توصیه کنند.

درمان پارکینسون
درمان این بیماری شامل ترکیبی از روش‌های مختلف است که توسط تیم درمانی متخصص پزشک، عصب‌شناس و فیزیوتراپیست‌، تعیین می‌شود. برنامه درمانی برای هر فرد باید بر اساس شدت علائم، تاثیر آن بر کیفیت زندگی و وضعیت عمومی فرد، و همچنین عوامل دیگری مانند سن و وضعیت سلامتی تنظیم شود. بهترین روش درمان مصرف داروها درکنار تمرینات فیزیوتراپی و فیزیکی است. در موارد پیشرفته‌تر هم بهترین راه درمان عمل جراحی است.
‏درمان پارکینسون خفیف
بهترین راهکار برای درمان پارکینسون خفیف شامل استفاده از داروها و تغییرات در سبک زندگی می‌شود. داروهایی مانند لودوپا، آگونیست‌های دوپامینی، و مهارکننده‌های آنزیم مونوآمین اکسیداز ب برای کنترل لرزش، سفتی عضلانی و مشکلات حرکتی استفاده می‌شوند.
تغییرات در سبک زندگی باعث بهبود کیفیت زندگی شده و در کنار خودمراقبتی، تغذیه سالم، استراحت کافی، مدیریت استرس و انجام فعالیت‌های آرام‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن می‌توانند راهکار مناسبی برای درمان پارکینسون خفیف باشند.
درمان پارکینسون پیشرفته
درمان این بیماری به شکل پیشرفته شامل ترکیبی از دارو، فیزیوتراپی، عمل جراحی و مداخلات روانشناختی می‌شود. در مراحل پیشرفته، استفاده از داروهایی مانند لوودوپا همراه داروهای آگونیست دوپامینی و مهارکننده‌های آنزیم مونوآمین اکسیداز ب توصیه می‌شود.
تمرینات فیزیکی و فیزیوتراپی می‌توانند بهبودی در علائم حرکتی و عملکرد عضلانی فرد با پارکینسون پیشرفته را به همراه داشته باشند. تمرینات استحکام بندی عضلات، تمرینات تعادل و تمرینات کاردیوواسکولار می‌توانند مفید باشند. در مواردی که علائم پارکینسون پیشرفته و مزاحم هستند و به داروها و فیزیوتراپی پاسخ نمی‌دهند، عمل جراحی ممکن است در نظر گرفته شود.
جدیدترین روش درمان پارکینسون
به لطف پیشرفت علمی روش‌های مختلفی برای درمان پارکینسون وجود دارند که جدیدترین روش‌های درمان عبارتند از:
    درمان با سلول‌های بنیادی
    ژن تراپی
    درمان با فاکتورهای رشد
    و داروهای جدید با هدف بهبود کیفیت زندگی که دیسکنزی و توهمات ناشی از این بیماری را کاهش می‌دهند.

پیشگیری از بیماری پارکینسون
از آنجا که علت پارکینسون ناشناخته است راههای اثبات شده برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری نیز یک رمز و راز باقی مانده است.
برخی تحقیقات نشان داده اند که ورزش منظم هوازی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را کاهش دهد.
برخی تحقیقات دیگر نشان داده اند که افرادی که نوشیدنی های حاوی کافئین می نوشند ( قهوه، چای و کولا ) نسبت به افرادی که آن را نمی نوشند،  کمتر به بیماری پارکینسون مبتلا می شوند.  با این حال هنوز مشخص نیست که آیا کافئین در واقع از ابتلا به پارکینسون جلوگیری می کند یا به طریقی دیگر با این مسئله مرتبط است. در حال حاضر شواهد و مدارک کافی برای توصیه به نوشیدن نوشیدنی های کافئین دار برای محافظت در برابر پارکینسون وجود ندارد.  نوشیدن چای سبز نیز با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون همراه است.

________________________________________________________

مقالات دیگر