هپاتیت ب (B) چیست؟

هپاتیت ب (B) چیست؟
هپاتیت B یکی از انواع بیماری‌های کبد است که به واسطه ویروس هپاتیت ب یا همان HBV به ‌وجود می‌آید. HBV (اچ بی ‌وی) باعث عفونت و التهاب کبد می‌شود. فرد می‌تواند بدون اینکه بداند به اچ‌ بی‌ وی مبتلا باشد و آن را به دیگران هم منتقل کند. این بیماری ممکن است به‌ شکل حاد باشد و بدون درمان خاصی خودبه‌خود خوب شود، اما نوع مزمن آن‌ ممکن است به سیروز یا سرطان کبد ختم شود.
اچ ‌بی‌ وی یکی از دغدغه‌ها و نگرانی‌های سلامت جهانی است. در سال ۲۰۱۵ بیماری‌های کبدی ناشی از اچ ‌بی ‌وی باعث مرگ نزدیک به ۸۸۷۰۰۰ نفر در کل دنیا شد. برخی افراد علائم و نشانه‌ای ندارند. عده‌ای فقط عفونت اولیه دارند که بعدها برطرف می‌شود. در عده‌ای دیگر عفونت مزمن می‌شود و ویروس به‌ مرور زمان بدون ایجاد علائم و نشانه‌ای به کبد حمله می‌کند و نتیجه‌اش آسیب کبدی برگشت‌ناپذیر خواهد بود.

علائم هپاتیت B
علائم هپاتیت ب حاد از خفیف تا شدید متغیر است. این علائم معمولا حدود یک تا چهار ماه پس از آلوده شدن ظاهر می‌شوند. با این حال، گاهی اوقات می‌توانید آن‌ها را 2 هفته پس از آلوده شدن مشاهده کنید. بعضی از افراد (معمولا کودکان خردسال) ممکن است علائمی نداشته باشند. علائم هپاتیت ب در زنان و مردان شامل موارد زیر است:
    درد شکم
    ادرار تیره رنگ
    تب
    درد مفاصل
    از دست دادن اشتها
    حالت تهوع و استفراغ
    ضعف و خستگی
    زرد شدن پوست و سفیدی چشم که به آن «یرقان» می‌گویند

علت هپاتیت B چیست و چگونه منتقل می‌شود؟
ویروس هپاتیت B عامل بیماری هپاتیت B است. این ویروس از طریق تماس با خون، مایع منی یا سایر مایعات بدن فرد آلوده گسترش می‌یابد. تماس می‌تواند به واسطه موارد زیر اتفاق بیفتد:
    تولد از مادر مبتلا به هپاتیت B
    داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با یک فرد آلوده
    استفاده مشترک از سوزن برای تزریق مواد مخدر
    فرورفتن سوزن آلوده به خون فرد مبتلا به هپاتیت B به دست
    خالکوبی یا سوراخ کردن گوش یا سایر قسمت‌های بدن با ابزاری که برای فرد آلوده استفاده شده و به درستی ضدعفونی نشده است
    تماس با خون یا زخم یک فرد آلوده
    استفاده از تیغ، مسواک یا ناخن‌گیر فرد آلوده
هپاتیت B از راه‌های زیر منتقل نمی‌شود:
    سرفه یا عطسه
    آب و غذا
    بغل کردن فرد آلوده
    گرفتن دست یا دست دادن با فرد آلوده
    استفاده از قاشق، چنگال و سایر وسایل غذاخوری مشترک
    نشستن در کنار فرد آلوده
مادران مبتلا به هپاتیت B می‌توانند با خیال راحت به نوزادان خود شیر بدهند. با تزریق ایمونوگلوبولین هپاتیت B و واکسن هپاتیت B در بدو تولد به نوزاد متولد شده از مادر مبتلا به هپاتیت B، بعید است که این بیماری از طریق شیر از مادر به کودک منتقل شود.

انواع هپاتیت B
هپاتیت B حاد
هپاتیت B حاد یک عفونت کوتاه مدت است. علائم برخی افراد ممکن است چند هفته طول بکشد. بعضی اوقات بدن قادر به مبارزه با عفونت است و ویروس را از بین می‌برد. اگر بدن قادر به مبارزه با ویروس نباشد، ویروس از بین نمی‌رود و عفونت مزمن هپاتیت B رخ می‌دهد.
بیشتر بزرگسالان سالم و کودکان بزرگتر از ۵ سال که آلوده به هپاتیت B می‌شوند بهبود می‌یابند و دچار عفونت هپاتیت B مزمن نمی‌شوند.
هپاتیت B مزمن
هپاتیت B مزمن یک عفونت طولانی مدت است. در صورت آلوده شدن کودک خردسال به ویروس، احتمال مزمن شدن هپاتیت B بیشتر است. حدود ۹۰ درصد از نوزادان و ۲۵ تا ۵۰ درصد از کودکان ۱ تا ۵ ساله آلوده به هپاتیت B، دچار عفونت مزمن می‌شوند. تنها حدود ۵ درصد از بزرگسالانی که برای اولین بار به این ویروس آلوده شده‌اند، به هپاتیت B مزمن مبتلا می‌شوند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت نوع B قرار دارند؟
ریسک ابتلا به HBV در افراد زیر بالاتر است و بیشتر در معرض ابتلا به هپاتیت نوع B قرار دارند:
    نوزادانی که از مادر مبتلا متولد می‌شوند.
    شرکای جنسی افراد مبتلا به HBV
    افرادی که بدون کاندوم رابطه جنسی دارند و افرادی که شریک جنسی متعدد دارند.
    مردان هم‌جنس‌گرا
    کسانی که اعتیاد تزریقی دارند.
    کسانی که با فرد مبتلا به عفونت هپاتیت ب مزمن هم‌خانه هستند.
    پزشکان، پرستاران و کادر درمان که به خاطر شغلشان در معرض خون یا مایعات بدنی آلوده قرار دارند.
    بیماران کلیوی که همودیالیز می‌شوند.
    افرادی که به ‌خاطر سرطان شیمی‌درمانی‌ می‌کنند.
    مبتلایان به اچ‌ آی ‌وی (HIV)
    افرادی که در مناطقی زندگی می‌کنند که میزان بروز اچ‌ بی‌ وی در آنجا بالاست.
    تمام خانم‌ها در طول بارداری.

عوارض هپاتیت B مزمن
هپاتیت B مزمن می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
سیروز: وضعیتی که در آن بافت سالم کبد از بین می‌رود و عملکرد کبد دچار اختلال می‌شود. این وضعیت تا حدودی جریان خون کبدی را نیز مسدود می‌کند. با پیشرفت سیروز، کبد دچار نارسایی می‌شود.
نارسایی کبد: کبد به شدت آسیب دیده و قادر به داشتن عملکرد طبیعی نیست. افراد مبتلا به نارسایی کبد ممکن است به پیوند کبد احتیاج داشته باشند.
سرطان کبد: ممکن است پزشک برای بررسی سرطان کبد آزمایش خون، سونوگرافی یا بررسی‌های تصویربرداری دیگری را پیشنهاد دهد. تشخیص سرطان در مراحل اولیه، احتمال موفقیت درمان سرطان را افزایش می‌دهد.
 
فعال شدن دوباره هپاتیت B
در کسانی که سابقه ابتلا به هپاتیت B را داشته‌اند ، ویروس ممکن است دوباره فعال شود. فعال شدن دوباره هپاتیت B ممکن است باعث آسیب کبد و ایجاد علائم شود. فعال شدن هپاتیت B می‌تواند منجر به نارسایی حاد کبد شود.
افراد زیر در معرض خطر فعال شدن مجدد هپاتیت B هستند:
• افراد تحت درمان با داروهایی که فعالیت سیستم ایمنی بدن را کاهش می‌دهد، مانند:
    شیمی‌درمانی برای سرطان
    داروهایی که در درمان بیماری‌های موثر بر سیستم ایمنی بدن، مانند بیماری التهابی روده یا آرتریت روماتوئید، اثرگذارند
     داروهای تجویز شده برای افرادی که تحت پیوند عضو یا پیوند مغز استخوان قرار گرفته‌اند
    کورتیکواستروئیدها به مدت بیش از چند هفته
• افراد تحت درمان برای هپاتیت C
• افراد آلوده به عفونت HIV

روش تشخیص هپاتیت ب
پزشکی که به او مراجعه می‌کنید شما را معاینه می‌کند و به دنبال علائم آسیب کبدی (مانند زرد شدن پوست یا درد شکم) می‌گردد. آزمایش‌هایی که می‌توانند به تشخیص هپاتیت B یا عوارض آن کمک کنند عبارتند از:
    آزمایش خون: آزمایش خون علائم ویروس هپاتیت ب را در بدن تشخیص می‌دهد و حاد یا مزمن بودن آن را مشخص می‌کند. علاوه بر این، با یک آزمایش خون ساده می‌توان متوجه شد که آیا شما نسبت به این بیماری مصون هستید یا خیر.
    سونوگرافی کبد: یک نوع سونوگرافی به نام «الاستوگرافی گذرا» می‌تواند میزان آسیب کبدی را نشان دهد.
    بیوپسی کبد: پزشک ممکن است نمونه کوچکی از کبد شما را برای آزمایش بردارد.

غربالگری افراد سالم از نظر ابتلا به هپاتیت ب
گاهی اوقات، پزشکان افراد سالم را از نظر ابتلا به عفونت هپاتیت B آزمایش می‌کنند. چون این ویروس می‌تواند قبل از ایجاد علائم و نشانه‌ها به کبد آسیب برساند. اگر یکی از موارد زیر در مورد شما صدق می‌کند، با پزشک درباره ضرورت غربالگری صحبت کنید:
    باردار هستید
    با کسی که هپاتیت B دارد زندگی می‌کنید
    با فردی که هپاتیت B دارد رابطه جنسی دارید
    سابقه ابتلا به یک بیماری مقاربتی را دارید
    به HIV یا هپاتیت C مبتلا هستید
    نتیجه آزمایش خون شما نشان‌دهنده افزایش غیرطبیعی آنزیم‌های کبدی است
    به دلیل ابتلا به بیماری کلیوی، دیالیز می‌شوید
    از داروهایی استفاده می‌کنید که سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند (مانند داروهایی که برای جلوگیری از پس زدن عضو پیوندی استفاده می‌شوند)
    از مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنید
    در زندان هستید
    در کشوری به دنیا آمده‌اید که هپاتیت B در آن شایع است (از جمله آسیا، جزایر اقیانوس آرام، آفریقا و اروپای شرقی)

راه‌های درمان هپاتیت ب
اگر فکر می‌کنید ممکن است در معرض ویروس هپاتیت B قرار گرفته باشید، در اسرع وقت با پزشک صحبت کنید تا اولین دوز واکسن هپاتیت B و ایمونوگلوبولین (آنتی‌بادی) تزریقی را برایتان تجویز کند. از هر 2 مورد می‌توان تا یک هفته پس از مواجهه با ویروس استفاده کرد، اما تجویز آن‌ها در عرض 48 ساعت در پیش‌گیری از عفونت موثرتر است.
1. درمان هپاتیت B حاد
هپاتیت ب حاد ممکن است خودبه‌خود از بین برود و به درمان نیاز نداشته باشد. در این شرایط، استراحت کردن، مصرف مایعات و اصلاح رژیم غذایی هپاتیت ب را بهبود می‌بخشد. در موارد شدید، استفاده از داروهای ضدویروس یا بستری شدن در بیمارستان برای از بین بردن ویروس هپاتیت ب و جلوگیری از بروز عوارض توصیه می‌شود.
2. درمان هپاتیت B مزمن
اکثر افرادی که به هپاتیت ب مزمن مبتلا هستند، تا پایان عمر به درمان نیاز دارند. درمان به کاهش خطر ابتلا به بیماری کبدی کمک کرده و از انتقال عفونت به دیگران جلوگیری می‌کند. درمان هپاتیت B مزمن ممکن است شامل موارد زیر باشد:
    داروهای ضدویروس، مثل انتکاویر، تنوفوویر، لامیوودین و آدفوویر (این داروها دشمن هپاتیت ب هستند و توانایی ویروس را برای آسیب رساندن به کبد کاهش می‌دهند)
    تزریق اینترفرون (سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند)
    پیوند کبد (اگر کبد شما به شدت آسیب دیده باشد)

پیشگیری از هپاتیت ب
بهترین راه برای پیشگیری از این بیماری تزریق واکسن است. واکسن هپاتیت ب در سه یا چهار دوز طی شش ماه بهترین راه پیشگیری از این بیماری است. افراد زیر بهتر است برای واکسیناسیون اقدام کنند:
    نوزادان، کودکان و نوجوانانی که در بدو تولد واکسینه نشده‌اند.
    افرادی که در مراکز نگهداری افراد معلول و ناتوان کار می‌کنند.
    افرادی که با بیمار مبتلا به این ویروس زندگی می‌کنند.
    پزشکان، کادر درمان، پرستاران و کارکنان اورژانس که با خون سروکار دارند.
    افراد مبتلا به عفونت جنسی مثل ایدز
    مردانی که با همجنس خود ارتباط جنسی دارند.
    افرادی که شرکای جنسی متعدد دارند.
    کسانی که بیماری کبدی مزمن دارند.
    بیماران کلیوی حاد و پیشرفته.
با روش‌های زیر می‌توان از ابتلا به این بیماری پیشگیری نمود:
    استفاده از تجهیزات محافظ حین کار در محیط‌های آلوده یا انجام عملیات پزشکی اورژانسی
    عدم استفاده از سرنگ مشترک
    داشتن رابطه جنسی سالم و امن
    پاک کردن لکه‌های خونی تازه یا خشک‌شده با استفاده از دستکش

________________________________________________________

مقالات دیگر